کشاورزی در سال ۲۰۲۵: چالش‌ها و دستاوردها

سال ۲۰۲۴ برای بخش کشاورزی سالی پرچالش بود. تغییرات اقلیمی، ناپایداری اقتصادی و تنش‌های ژئوپلیتیکی فشارهای متعددی بر این صنعت وارد کردند. افزایش هزینه‌های ورودی و الگوهای غیرقابل پیش‌بینی آب‌وهوایی، تاب‌آوری کشاورزان را به آزمون گذاشت. با این حال، این چالش‌ها زمینه‌ساز نوآوری‌های فناورانه و ترویج شیوه‌های کشاورزی پایدار شدند و مسیر حرکت به سوی سال ۲۰۲۵ را هموار کردند. واکنش صنعت کشاورزی به بحران‌های ۲۰۲۴ نشان داد این بخش نقشی کلیدی در تأمین امنیت غذایی جهانی و مقابله با فشارهای روزافزون دارد.

سیاست‌ها و مقررات؛ اهرم‌های تغییر در تولید مواد غذایی

سیاست‌ها و مقررات همچنان نقش محرک اصلی تغییر در صنایع کشاورزی و غذایی را ایفا می‌کنند. کشورها با به‌روزرسانی استانداردها و ارائه مشوق‌های جدید، نوآوری و پایداری را ترویج می‌کنند.

در ایالات متحده، آژانس حفاظت از محیط‌زیست (EPA) اقداماتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر و ارتقای شیوه‌های کاهش تولید کربن اجرا کرده است.

در اروپا، اتحادیه اروپا هدف‌گذاری کرده که تا سال ۲۰۳۰ انتشار خالص گازهای گلخانه‌ای را دست‌کم ۵۵٪ نسبت به سال ۱۹۹۰ کاهش دهد. این در حالیست که هدف کلان اتحادیه اروپا، رسیدن به انتشار صفر تا سال ۲۰۵۰ و مستقل شدن رشد اقتصادی از مصرف منابع است.

همچنین مقررات سخت‌گیرانه‌تر در حوزه کیفیت و ایمنی غذا، موجب رشد تصاعدی روند شفافیت و ردیابی مواد غذایی شده است. فناوری‌های بلاک‌چین و اینترنت اشیا امکان ردیابی جامع محصولات غذایی را فراهم کرده و به ساخت زنجیره‌های تأمین شفاف‌تر و حفاظت از سیاره کمک می‌کنند.

چالش‌های کشاورزی صنعتی در سال ۲۰۲۵

کنت وایتلاو، رئیس مدیریت برنامه‌های جهانی بخش غذا و کشاورزی، پیش‌بینی می‌کند که درآمد خالص کشاورزی در ۲۰۲۵ مشابه سال ۲۰۲۴ باشد؛ رقمی که نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است. صنعت غذا همچنان تحت تأثیر خواسته‌های مشتریان برای محصولات با کیفیت و قیمت مقرون‌به‌صرفه قرار خواهد داشت.

با وجود این چالش‌ها، فرصت‌های ارزشمندی برای نوآوری و همکاری به وجود می‌آید. به‌ویژه با افزایش شدت و فراوانی رویدادهای آب‌وهوایی، استفاده از ارقام زراعی مقاوم مانند نخودهای مقاوم به خشکی، سویاهای زودرس و برنج‌های مقاوم به بیماری اهمیت بیشتری می‌یابد.

همچنین رویکردهای کشاورزی هوشمند اقلیمی، شامل تناوب زراعی با حبوبات، مالچ‌پاشی (پخش مواد آلی روی سطح خاک)، کشاورزی بدون خاک‌ورزی (کاشت دانه بدون شخم زدن زمین) و استفاده از کودهای ارگانیک، به‌عنوان پاسخ‌های مؤثر به تغییرات اقلیمی مطرح شده‌اند.

مقابله با افزایش هزینه‌ها از طریق نوآوری

افزایش قیمت نهاده‌هایی همچون کود و محصولات حفاظت از گیاه در سال ۲۰۲۴ دغدغه‌ی اصلی ۴۸٪ از کشاورزان بود. در پاسخ به این فشارها، کشاورزان به دنبال آزمایش محصولات افزایش‌دهنده‌ی عملکرد، محصولات جدید حفاظت از گیاه و فناوری‌های نوآورانه هستند.

در آمریکا، پذیرش فناوری‌های کشاورزی به شدت رشد داشته است: ۶۱٪ کشاورزان کشاورزی دیجیتال، ۵۱٪ سخت‌افزار کشاورزی دقیق و ۳۸٪ فناوری‌های سنجش از دور را به کار گرفته‌اند. این روند در سطح جهانی نیز رو به گسترش است.

فناوری؛ تسهیل‌کننده‌ی کشاورزی پایدار

پیشرفت‌های فناورانه شتاب پذیرش شیوه‌های پایدار در کشاورزی و صنایع غذایی را افزایش داده‌اند. فناوری‌هایی همچون کشاورزی دقیق با استفاده از ماهواره‌ها و پهپادها به کشاورزان کمک می‌کنند تا نهاده‌ها را بهینه مصرف کرده و همزمان بهره‌وری را افزایش دهند.

اتوماسیون و رباتیک نیز به کاهش بحران کمبود نیروی کار کمک کرده‌اند. توسعه تراکتورهای خودران و ربات‌های کشاورزی برای کارهایی چون برداشت، کاشت، بذرپاشی و وجین، بهره‌وری مزارع را بهبود بخشیده است.

در کنار این فناوری‌ها، کشاورزی احیاکننده به‌عنوان راهکاری برای مقابله با فرسایش خاک و افزایش تنوع زیستی مطرح شده است. روش‌هایی همچون کشاورزی بدون خاک‌ورزی (که پیشتر توضبح داده شد)، تناوب زراعی و کاشت پوششی (کاشت گیاهانی با هدف محافظت از خاک نه برداشت محصول) سلامت خاک را ارتقا داده و نقش مهمی در جذب کربن ایفا می‌کنند.

تغییرات در تقاضای مصرف‌کننده

روندهای جدید در رفتار مصرف‌کننده همچنان بر کشاورزی و صنایع غذایی اثر می‌گذارند. جنبش غذای محلی که مصرف غذاهای تولید شده در نزدیکی محل مصرف را ترویج می‌کند، با استقبال بیشتری روبه‌رو شده است. این جنبش با محوریت خوراک‌های سالم‌تر و روش‌های تولید کم‌آسیب‌تر، به پایداری زیست‌محیطی کمک می‌کند.

همچنین، راهکارهای تغذیه‌ی شخصی‌سازی‌شده بر پایه‌ی علم نوتری‌ژنومیک (تغذیه بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی هر فرد) رشد فزاینده‌ای دارند. مصرف‌کنندگان هوشیارتر از پیش به دنبال رژیم‌های غذایی مبتنی بر ویژگی‌های فردی و خواسته‌هایی مانند غذای بدون شکر هستند.

فناوری چاپ سه‌بعدی غذا نیز به‌عنوان ابزاری نوظهور در این مسیر مطرح شده است. این فناوری می‌تواند تولید غذاهای شخصی‌سازی‌شده را در مقیاس صنعتی تسهیل و هزینه‌های تولید را کاهش دهد.

سخن پایانی؛ آینده، میدان رویارویی نوآوری و محدودیت‌ها

صنایع حوزه کشت و صنعت در مواجهه با چالش‌های متنوع در حال دگرگونی هستند. تغییرات اقلیمی شدید و افزایش هزینه‌های تولید، این صنعت را به سمت اتخاذ شیوه‌های پایدارتر و کارآمدتر سوق می‌دهد. فناوری‌های نوآورانه و راهکارهای مبتنی بر داده نقش مهمی در این تحول دارند، در حالی که مصرف‌کنندگان با گرایش به محصولات محلی و پایدار، این تغییرات را سرعت می‌بخشند. شناخت این روندها برای فعالان صنعت، کلید بقا و پیشرفت در آینده‌ای است که پایداری و امنیت غذایی در اولویت قرار دارد.